Yüzyıllardır süregelen Dünya Savaşları, Soğuk Savaş ve nicelerinde hayatî etki sağlayan ülkelerin kullandığı silahlı kuvvetler arasında geçmiştekilere kıyasla farklı bir bakış açısı ile kendine önemli bir yer edinen hava kuvvetleri, envanterine günümüz ve ötesi teknolojiye sahip uçaklar ekleyerek günden güne gelişmeye devam ediyor. Çin ve Rusya’nın yatırımları ise zamanında buna yeni bir yön çizdi ve beşinci nesil jet avcı uçağı projeleri sahneye çıktı. Türkiye’nin TUSAŞ TF-X modeliyle dahil olduğu bu yeni nesil uçaklar, 2021 yılından beri görevdeki en gelişmiş uçakları kapsıyor ve gelişmiş teknolojik altyapılara sahip birçok özellik barındırıyor. Bu uçakların arasında öne çıkanlardan biri de Chengdu Aircraft Industry Group (CAIG) yapımı Chengdu J-20, nam-ı diğer Mighty Dragon.
Giriş
J-10’da göremediğimiz birçok özelliği barındıran bu ilk çok amaçlı ve “stealth” avcı uçağı hem saldırı hem de savunma operasyonlarını yürütebilecek kapasiteye sahip olacak şekilde bölgesel bir hava kuvveti uçağı olarak tasarlandı. J-20, modern aviyonikler ve uçağın etrafında 360 derece küresel kapsama alanı sağlayan 6 adet elektronik optik sensör, ileri teknolojili izleme ve aktif faz dizinli radarlar, bütünleşmiş elektronik savaş sistemleri gibi çoğu uçakta olmayan yeni nesil özellikler içeriyor. İlk prototipleri Çin yapımı WS-10 motorunu içeren J-20’nin 3 varyantı bulunmaktadır: J-20A, J-20B ve J-20S1.
1990’lı yıllarda tasarlanılmaya başlanan J-20’nin prototipi 2011 yılında ilk uçuşunu gerçekleştirmiştir. Test uçuşları sonucunda prototiplerinde değişiklik yapılmasına karşın J-20’nin varlığı 2016 yılına kadar Beijing tarafından kabul edilmedi. Ancak 2017’de Çin ordusu uçağın hizmete girdiğini ve önceki haftanın uçuş sonuçlarını göstermesiyle birlikte Beijing uçağın varlığını nihayetinde onaylamıştır ve 570 adet üretilmesine karar verilmiştir.
İlerleme
2014
Mart 2014’te üçüncü J-20 prototipinde değişiklikler yapılarak 30 dakika süren sorunsuz bir uçuş testi gerçekleştirilmiştir. Bu prototipte yeni uçak gövdesine yönlendiricisiz süpersonik hava girişleri (DSI), stealth kaplama, aerodinamik kanat altı kaplamaları ve yeniden tasarlanmış dikey stabilizatörler, hassas güdümlü mühimmat için entegre hedefleme podları ve uçağın etrafında tespit edilebilen altı ek pasif kızılötesi sensör gibi çok rollü operasyonlar için yeni ekipman ve cihazlarla destek sağlanmıştır. Ayrıca uçak yeni bir gövde,burun ve yeni rengi olan açık griye kavuşmuştur.
Ayrıca 2014’te ABD-Çin Ekonomik ve Güvenlik İnceleme Komisyonu J-20’yi Asya Pasifik Ülkeleri tarafından üretilen en gelişmiş avcı uçağı olarak ilan etmiştir. ABD Naval War College ise raporunda J-20’yi operasyonel bir hayalet savaş uçağı; Hindistan, Japonya, Avustralya, Endonezya veya Tayvan'da konuşlanan uçakları geride bırakarak: “Hemen herhangi bir Doğu Asya Gücü tarafından konuşlandırılan en gelişmiş uçak haline gelecektir.” şeklinde bahsetmiştir.
(J-20 üçüncü prototipi)
2015 ve sonrası
Mighty Dragon’ın 2015’in sonuna kadar en az 9 prototipi uçuş testinden geçmiştir. Aralık 2015’te ise dönüm noktalarından biri gerçekleşmiştir. J-20'nin düşük oranlı ilk üretim (LRIP) versiyonu yayınlanmış olup bu prototipte potansiyel olarak çeşitli sensörler veya fırınlanmış radar emici malzemeler içeren dielektrik yüzeyleri ortaya çıkarılmıştır. Bu yeni versiyon, ilk kez 2016’da düzenlenen Zhuhai'deki 11. Çin Uluslararası Havacılık ve Uzay Fuarı’nda kamuoyuna sunulmuştur. 2017 yılında Çin Halk Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetleri (PLAAF), J-20(A)’nin tasarımlarının ve test süreçlerinin tamamlandığını ve resmi olarak askeri hizmete başladığını duyurmuştur. 2018 ve 2019’da Çin ordusu, J-20’nin yeni varyasyonlarının geliştirilmekte olduğundan bahsetmiştir. Kasım 2019’da Chengdu Aircraft Industry Group (CAIG) üretim tesislerinde gözlemciler tarafından uçuş testi sırasında sarı astar kaplamalı bir J-20 görülmüştür. İddialara göre uçak, radar
izini azaltmak için tasarımı değişen art yakıcı nodüllere sahip yeni bir WS-10 Taihang motor çeşidi ile donatılmıştı.
Temmuz 2020’de Çin, J-20’nin yeni bir varyantı olan stealth teknolojisine sahip J-20B’yi tanıttı ve aynı gün de uçağın üretimine başlandığını duyurdu. Bu varyantın öncekinden farklı olarak yeni manevra kabiliyetini önemli ölçüde artıran sofistike itiş vektörlemesi kontrollerine sahip olduğu belirtildi.
(J-20B)
Ocak 2021’de South China Morning Post(SCMP) Çin'in J-20'deki Rus motorlarını WS-10C adı verilen bir tür Çin motoruyla değiştireceğini bildirdi ve beklenen değişiklik Haziran 2021’de geliştirilmiş J-20A’nın duyurulmasıyla resmi olarak gerçekleşti. Ekim 2021’de J-20’nin çift koltuklu yeni varyantı J-20S1 sosyal medyada ilk kez görüntülendi. Mart 2022’de Çin devlet medyası WS-15 motoruyla yeni denemeler yapıldığını bildirdi ve nihayetinde bu sene Temmuz ayında J-20B yeni motoru WS-15 ile Chengdu’da bir test havaalanından havalanarak ilk uçuşunu gerçekleştirdiği belirtildi.
(WS-15)
(J-20S1)
Son olarak geçtiğimiz Ekim ayında J-20, özelliklerinin hepsini karşılayan bir replikasıyla fotoğraflandı. Bu maketin ortaya çıkması kullanım amacına ilişkin bazı soru işaretleri yarattı. Bu kapsamda analistler, ABD Ordusu’nun bu replikayı eğitim ve gerçekçi tatbikatların bir parçası olarak inşa etmiş olabileceğini iddia etmektedir. J-20’nin tam ölçekli bir replikasının kullanılması, Deniz Piyadeleri’nin çok çeşitli potansiyel senaryolara hazırlanma konusundaki azmini ve kararlılığını göstermektedir.
Teknik Özellikler
Mürettebat: 1 (pilot)
Uzunluk: 20 m (66.8 ft)
Kanat Açıklığı: 13 m (44.2 ft)
Yükseklik: 4.45 m (14 ft 7 in)
Kanat alanı: 78 m2 (840 sq ft)
Boş ağırlık: 19,391 kg (42,750 lb)
Yüklü ağırlık: 32,092 kg (70,750 lb)
Maksimum kalkış ağırlığı: 36,288 kg (80,001 lb) upper estimate
Güç ünitesi: 2 × Shenyang WS-10G (prototype), AL-31F (prototype) or Xian WS-15 (production) afterburning turbofans, 76.18 kN (17,125 lbf) thrust each dry, 122.3 or 179.9 kN (27,500 or 40,450 lbf) with afterburner
Maksimum hız: 2,100 km/h (1,305 mph; 1,134 kn)
Wing loading: 410 kg/m2 (84 lb/sq ft)
Silahlanma
Maksimum silah kapasitesi: 11.000 kg (24.000 lb)
Dahili silah bölmeleri
PL-10 kısa menzilli AAM
PL-12 Orta Menzilli AAM
PL-15 BVR uzun menzilli AAM
PL-21 Uzun Menzilli AAM
LS-6/50 kg ve LS-6/100 kg Küçük çaplı hassas güdümlü bomba
Anti radyasyon füzesi
Aviyonik
Type 1475 (KLJ-5) AESA Radarı
EOTS-86 elektro-optik sistemi
EORD-31 IRST
Son
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nün yıllık askeri varlıklar ve savunma ekonomisi 2023 Nisan raporuna göre Çin Halk Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetleri (PLAAF) yaklaşık 300 adet J-7 savaş uçağına sahiptir. Bir Çin askeri Du Wenlong, J-7'lerin Chinese People's Liberation Army(PLA)’in saldırı servislerinden emekli olmasının an meselesi olduğunu iddia etmiştir. Çin yapımı J-20’lerin yaygınlaşması, daha gelişmiş ve kullanışlı olması göze alındığında bu uçakların ömrünün dolduğu fark edilmiş ve bu tarz eski savaş uçaklarının artık sorun yarattığı ve bakım gerektirdiği için insansız araçlara ve kamikaze sistemlere dönüştürülmesi ekonomik açıdan uygun görülmüştür. Hatta bazı J-6'ların çoktan dönüştürüldüğü iddia edilmiştir.
Kaynakça:
ความคิดเห็น