Serimizin bu bölümüyle Savunma Teknolojileri 101’in 3. bölümü olan “Deniz Kuvvetleri”ni bitiriyoruz. (Hala okumadıysanız 1. ve de 2. bölümlerimize de bekleriz.) Aşağıda okuyacağınız final bölümümüzde “Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Bünyesindeki Bazı Projelerden, Karşılaştırmalı Sayılarla Büyüklüğünden, Teşkilatlanmasından ve Kısa Tarihinden” bahsedilecektir.
A. Türk Deniz Kuvvetleri Bünyesinde Gerçekleşen Bazı Projeler
A. 1. Havadan Bağımsız Tahrik Sistemli (REİS Sınıfı) Denizaltı Projesi
214 sınıfı denizaltılar, AlmanHowaldtswerke-Deutsche Werft GmbH (HDW) tarafından geliştirilen dizel-elektrikli denizaltılardır. Siemens’in polimer elektrolit membran (PEM) hidrojen yakıt hücresi kullanarak havadan bağımsız itki sistemi (HBİS) ile dizel tahrik özelliğine sahiptirler. Türk Deniz Kuvvetleri de Reis sınıfı adını verdiği bu denizaltıları donanmasına ekleme projesini yürütmektedir.
Havadan Bağımsız Denizaltı Projesi kapsamında 6 denizaltı inşası Gölcük Tersanesi Komutanlığında devam etmektedir. Bu REİS sınıfı denizaltılar, Türk Deniz Kuvvetlerinin havadan bağımsız tahrik sistemli ilk denizaltıları olacaktır. Bağımsız Tahrik sistemine sahip denizaltılar, deniz yüzeyine çıkmaksızın, haftalarca dalmış durumda görev yapabileceklerdir. REİS Sınıfı denizaltılar 1850 ton deplasman tonajına sahip olacak, dalmış durumda iken su üstü ve kara hedeflerine güdümlü mermi atışı yapabilme kabiliyetine sahip olacaktır.
A.2. ADA Sınıfı Korvet Projesi (MİLGEM)
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin en önemli projelerinden biri olan Denizaltı Savunma Harbi ve Keşif Karakol Gemisi (MİLGEM) Projesi kapsamında, Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ile STM arasında çeşitli antlaşmalar imzalanmıştır. STM Ada sınıfı korvetlerin ihracatı konusunda yetki kazanmıştır. Gemilere helikopter konuşlanması ile denizaltı savunma imkân ve kabiliyetleri artırılmış, güdümlü füze ve top entegrasyonu ile etkin suüstü harbi yeteneği kazandırılmıştır.
(Proje kapsamındaki ikinci gemi TCG BÜYÜKADA F 512)
ADA sınıfı gemilerden ilki olan TCG HEYBELİADA (F-511) 27 Eylül 2011, ikinci gemi TCG BÜYÜKADA (F-512) 27 Eylül 2013, üçüncü gemi TCG BURGAZADA (F-513) 04 Kasım 2018 ve dördüncü gemi TCG KINALIADA (F-514) 29 Eylül 2019 tarihinde hizmete girmiştir.
Projede ilk kez bir savaş gemisinin yerli olarak geliştirilen savaş yönetim sistemi (GENESİS) entegrasyonu da dahil olmak üzere tüm tasarım, entegrasyon ve analiz aşamaları tamamen milli olarak gerçekleştirilmektedir.
MİLGEM konseptinin devamı olarak faaliyetleri sürdürülen İSTİF sınıfı fırkateyn projesinde, ADA Sınıfı Korvetlerin boyu uzatılmış, ilave silah sistemleri yerleştirilmiş ve geliştirilmiş versiyonu olan ilk geminin tasarım ve inşasının İstanbul Tersanesi Komutanlığında yapılmasına karar verilmiştir.
(TCG HEYBELİADA F 511, 3D model)
A.3. Gemi Entegre Savaş Yönetim Sistemi -SYS- (GENESİS) Projesi
Türk Donanması için zaman içinde modern bir “savaş yönetim sistemi” tasarlamak ve geliştirmek bir gereklilik olarak ortaya çıkmıştır. 1999 yılında Türk Deniz Kuvvetleri tarafından harekât ihtiyaçları ile uyumlu olarak proje başlatılmıştır. GENESİS Savaş Sisteminin bütün yazılım ve donanımları Deniz Kuvvetleri Araştırma Merkezi Komutanlığı tarafından tasarlanmış ve patenti Deniz Kuvvetleri Komutanlığı adına alınmıştır.
HAVELSAN, Deniz Kuvvetleri envanterinde bulunan 8 adet G-Sınıfı fırkayetnin yazılım/donanım modernizasyonunun milli olanaklar ile gerçekleştirilmesi görevini üstlenmiş ve elde edilen sonuçlarla; SYS’lerin geliştirilmesi, üretimi, gemi montaj/entegrasyonunun yapılması ve bakımlarının yapılarak ileriye yönelik bütünleşik lojistik desteğinin sağlanması için milli endüstride gerekli birikim ve altyapı oluşturulmuştur. Proje kapsamında 8 adet GABYA Sınıfı Fırkateyn modernize edilerek Türk Deniz Kuvvetleri’ne teslim edilmiştir.
(TCG Gaziantep, Gabya sınıfı, F 490)
“Otomatik Hedef Tespit ve Takip Sistemiyle”, mevcut tüm keşif gözetleme radarları için “Entegre Otomatik Radar Tespit ve Takip” ve “Veri Birleştirme Sistemi” yeteneği kazanılmıştır. Aynı zamanda tüm hava tehditlerine karşı “Tehdit Değerlendirme ve Silah Tahsis” yeteneği kazanılmıştır. Bu fonksiyon tüm hava savunma silahları için kullanılabilmektedir.
(F 494, Gabya-sınıfı, TCG Gökçeada, Karadeniz, 2005)
A.4. TF-2000 Hava Savunma Harbi Muhribi Projesi
Bu proje, Türk Deniz Kuvvetleri için Savunma Sanayii Başkanlığı'nın MİLGEM programı kapsamında planladığı hava savunma muhribi projesidir. Proje modeli oluşturma çalışmaları ve fizibilite çalışmaları devam etmektedir. Proje ile öncelikle hava savunması olmak üzere, sahip olunan diğer kategorilerdeki yeteneklerin millî imkânlar kullanılarak bir üst seviyeye çıkarılması hedeflenmiştir.
(TF-2000 sınıfı muhribin eski tasarım maketi)
Hava Savunma Harbi maksatlı muhriplerin en önemli sensörü olan Çok Amaçlı Faz Dizili Radar (ÇAFRAD), çok miktarda hava ve su üstü hedeflerinin uzak mesafelerden tespitini yapabilecek ve geminin oluşturacağı katmanlı hava savunma mimarisinin öngördüğü silahların gerektiğinde azami mesafeden kullanabilmelerini sağlayacaktır. TF-2000’ın; GENESİS, Milli Dikey Atım Sistemi (MİDAS), Roketsan’ın Atmaca gemisavar füzesi ve çeşitli insansız hava araçları gibi milli teçhizatlarla donatılması beklenmektedir.
(Muhrip TF-2000’in techicatı, savunmasanayist)
A.5. Açık Deniz Karakol Gemileri
Söz konusu gemiler MİLGEM Sınıfı korvetlerin devamı niteliğinde olup, dizaynı ihtiyaçlara göre tekrar yapılmıştır. Proje kapsamında iki gemi inşa edilecektir. Gemiler Türk tersanelerinde inşa edilecek olup, 2024 yılında hizmete girmeleri planlanmaktadır.
(Projedeki OPV-1900’nin bir modeli, STM)
Proje kapsamındaki OPV-1900; Deniz Yetki Alanlarında etkin, kesintisiz keşif-gözetleme ve karakol görevlerini icra etmek üzere tasarlanmış bir gemidir. Farklı harekât alanlarında; deniz güvenliğinin tesisi, arama ve kurtarma görevlerinde özellikle ekonomik ve etkin görev icra edebilecek şekilde dizayn edilmiştir.
(STM Deniz Projeleri broşüründen, OPV-1900)
A.6. Fırkateyn Modernizasyon Projeleri
Envanterde bulunan fırkateynlere, yapılacak modernizasyonlar ile yeni imkân ve kabiliyetler kazandırılması ve bu güvenilir platformların ömrünün uzatılması planlanmaktadır. Bu kapsamda; tüm GABYA Sınıfı fırkateynlerin GENESİS entegre komuta kontrol sistemi ile donatılması ayrıca BARBAROS Sınıfı ve GABYA Sınıfı fırkateynlere geliştirilmiş güdümlü füze ve radar entegrasyonu faaliyetleri tamamlanmıştır.
(Aselsan proje broşüründen, B-YÖM)
Müteakiben, BARBAROS sınıfı fırkateynlerde Savaş Yönetim Sistemi, Top Atış Kontrol Sistemi, yakın hava savunma sistemleri ile Savaş Harekât Merkezlerini içeren kapsamlı bir modernizasyon programı uygulanacaktır.
(Barbaros sınıfı fırkateyn)
B. Türk Deniz Kuvvetleri Kısa Tarihçe
Türkiye'yi denizden gelebilecek her türlü saldırıya karşı korumakla görevli olan Türk Deniz Kuvetleri, Türk Silahlı Kuvvetleri altındaki en büyük 2. kuvvetidir. Kuruluş tarihi, ilk Türk denizcisi kabul edilen Çaka Devletinin kurucusu Çaka Bey’in İzmir’de oluşturduğu donanmanın kuruluş tarihi olan 1081'dir. Uzun yıllar donanma ve Akdeniz hakimiyeti için akla gelen Türk Donanmaları buharlı makineler ve sanayiinin değişimine ayak uyduramamanın sonuçlarını donanma özelinde de görmüştür. Yüzyılların gücünün geri dönüş çabaları içinse Türkiye Cumhuriyeti kurulurken çalışmalara başlanmıştır.
(Preveze Deniz Muharebesi, 28 Eylül 1538, tasviri)
Mudanya Mütarekesi’nin imzalanmasından sonra 14 Kasım 1922 tarihinde Kasımpaşa’daki Bahriye Nezareti binası İstanbul Bahriye Kumandanlığı karargâhı haline getirilmiş ve küçük tonajlı savaş gemilerinin bakım ve onarımlarının yaptırılarak harekâta hazır hale getirilmesi için çalışmalar başlatılmıştır. Lozan Antlaşması (1923) gereği, Boğazlar bölgesinin özel bir komisyon tarafından idare edilecek tarafsız bir statüde olması ve mevcut Donanma’nın neredeyse hurda durumda olduğundan yeniden kurulan Komutanlık çalışmalarını gemilerin bakım ve onarımı gibi işlere önem vermiştir.
Cumhuriyet'ten hemen sonra Mustafa Kemal Atatürk, Eylül 1924 tarihli Karadeniz seyahatini Cumhuriyet Donanması'nın denize çıkan ilk gemisi olan Hamidiye Kruvazörü ile yapmıştır. Mevcut durumdaki imkansızlıklara rağmen Donanmanın özerk bir bakanlık olması çalışmalarıyla Donanma, Aralık 1924’te Milli Müdaafa Vekaletinden ayrılıp Erkan-i Harbiye-i Umumiye Reisliğine (Genel Kurmay Başkanlığı) bağlanmıştır.
(Eski adı Abdülhamid Kruvazörü olan Hamidiye Kruvazörü, 1913)
NATO’ya üyelik ve Kıbrıs Barış Harekatı gibi büyük tarihi gelişmeler, Türk Deniz Kuvvetlerinin ve güçlü bir donanmaya sahip olmanın önemine daha çok dikkat çekerken 1980'li yıllar Türk Deniz Kuvvetleri'nin Cumhuriyet dönemindeki gelişiminin parlamaya başladığı yıllar olmuştur. Gölcük Tersanesi’nde inşa edilen Ay Sınıfı denizaltı (1980) ve ilk modern fırkateyn olan TCG Fatih (1988) tershanenin uluslararası camiada tanınmasına yardımcı olmuştur.
C. Türk Deniz Kuvvetleri Teşkilatlanması
1980’lerden sonra gücünü büyüten Türk Deniz Kuvvetleri şuanda Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı olup “Donanma Komutanlığı, Kuzey Deniz Saha Komutanlığı, Güney Deniz Saha Komutanlığı ve Deniz Eğitim ve Öğretim Komutanlığı” birimlerinden oluşmaktadır. Günümüzde (08.10.2022, 20.30) Komutanlığını Oramiral Ercüment Tatlıoğlu ve Kurmay Başkanlığını Koramiral Aydın Şirin’in yaptığı Türk Deniz Kuvvetlerinin sloganı “Etkin. Caydırıcı. Saygın.”dır. Üniformanın rengi siyah veya beyaz forsların rengi kırmızı ve beyazdır. Her yıl 27 Eylül günü Preveze Deniz Zaferi ve Deniz Kuvvetleri günü olarak kutlanmaktadır.
D. Sayılarla Türk Deniz Kuvvetleri
Sayılara ve teknolojiye bakıldığında Türk Deniz Kuvvetleri Donanması ve destekleyicilerinin dünya geneline bakarak ilk on ve on beş arasında dolandığına dair haberler görürüz. Her ne kadar sivillere sunulan bilgilerin güvenilirliği ve haber yapanların ,içerik üreticilerinin, yorumlarını bu sayılardan tamamen izole edemesek de işte bazı sayılarla Türk Deniz Kuvvetleri büyüklüğünün diğerleriyle karşılaştırmalı bazı ögeleri:
Aktif askeri personel; donanmaya verilen önem, insan kaynağı yeterliliği ve daha birçok özel ,siyasi/askeri/sivil/coğrafi, sebebi olan askeri bir ölçüttür. Üç tarafı denizle çevrili “doğan her çocuğun geleneksel olarak potansiyel asker sayıldığı” Türkiye Cumhuriyetinin Donanmasına bağlı yaklaşık 48.000 aktif personel bulunmaktadır. Bir karşılaştırma olması açısından bahsi geçen sıralamalarda Türk Deniz Kuvvetleriyle sürekli yeri değişen Brezilya Deniz Kuvvetlerinin yaklaşık 80.000 ve İtalya Deniz Kuvvetlerinin de 31.000 aktif personeli kayıtlara geçmektedir. Kraliyet (Birleşik Krallık) Donanmasında kayıtlara geçen 34.000 personel bulunurken Dünyanın en geniş donanmalarından Rusya, Çin ve Amerika Birleşik Devletlerinin Donanmalarında da sırasıyla yaklaşık 160.000, 300.000 ve 350.000 aktif personel bulunmaktadır.
Toplam gemi bileşenleri, geçen bölümlerde bahsettiğimiz bütün gemi ve diğer bazı suüstü ve denizaltı ögeyi içeren bir ölçüttür. Türk Deniz Kuvvetlerinde yaklaşık 150-190 arası (16 Fırkateyn, 10 Korvet, 12 Denizaltı, 19 Hücumbot, 16 Deniz Karakol Gemisi, 34 Sahil Güvenlik Botu, 11 Mayın Gemisi ve 5 Çıkarma Gemisi…) sayılardan bahsedilmektedir. Yürütülen projelerle sayının, kapsamın ve gücün arttırılması hedeflenmektedir. Akdeniz’i paylaştığımız İtalya’nın toplam gemi bileşenleri için 185 gemi bahsi geçerken karayla bağlantısı kısıtlı olan Güney Kore gibi dünyanın diğer büyük Donanmalarında bu sayı 150 olarak belirtilmiştir. Hindistan Deniz Kuvvetleri için bu sayı 300 iken Çin’in 750’den fazla gemi bileşeni olduğu bilinmektedir.
(Deniz Kuvvetleri Komutanlığı galerisindeki Mavi Vatan fotoğraflarından)
Uçaklar ve yardımcı ögeler, bir donanmaya eşlik eden hava kuvvetleri için kullandığımız ölçütken buna helikopterler de dahildir. Türk Deniz Kuvvetleri bünyesinde 37’si helikopter 51 uçak bulunmaktadır. F 35 Lightning-2’nun birçok güçlü donanmada olduğu gibi ana savaşçı olduğu Japon Deniz Kuvvetlerinin 350 ve İtalya’nın 70 uçağı vardır. Rus Donanmasının (Mig29, SU33, vb. içeren) 370, J10-11-15’lerin yer aldığı Çin Donanmasının 600’den fazla ögesi bulunmaktadır. Dünyanın en geniş ve büyük donanmasının (ABD) ise içinde teknolojik olarak en donanımlılarının bulunduğu yaklaşık 4000 ögesi vardır.
(A 580 TCG AKAR, Türk Deniz Kuvvetleri bünyesindeki tanker gemisi, dzkk sitesinden)
Uçak gemisi, Türk Deniz Kuvvetlerinin sahip olmadığı ama okyanusu olan ülkeler için önemli bir donanma gücü ölçütü olduğu belli olan bu suüstü araçları donanmalar için önem arz etmektedir. Çin ve Japonya’nın donanmalarında ikişer tane uçak gemisi olmaları ve donanma güçlerinin büyüklükleri doğru orantılıdır. Bu konudaki rakipsiz olan Amerikan Donanmasında ise nükleer güçlü 11 uçak gemisi bulunmaktadır.
(USS Franklin, 19 March 1945’de Japon Donanması tarafından bombalanan Amerikan uçak gemisi)
Fırkateynler, göreceli olarak küçük tonajlı olmalarına rağmen görev tanımları açısından önemlidirler. Türk Deniz Kuvvetleri bünyesinde üç sınıftan (Gabya, Barbaros ve Yavuz) oluşan 16 fırkateyn bulunurken Fransa Deniz Kuvvetlerinde 11, Çin Donanmasında 50 fırkateyn bulunur. ABD’nin donanmasında ise şuanda hizmette olan fırkateynler bulunmaz.
(TCG Fatih F 242)
Korvetler, küçük çatışmalarda kullanılan ve fırkateynden küçük sahil devriye gemilerinden büyük gemilerdir. Türk Donanmasında Ada ve Burak sınıfından toplamda 10 korvet bulunmaktadır. Fransa Deniz Kuvvetlerinde hiç bulunmayan bu gemi türü için Ruslar yaklaşık olarak 80 ögeleri olduğunu belirtmiştir. Okyanusları kullanan Amerikan Donanmasının ise 21 tane korveti bulunmaktadır.
(Hizmete başlayan (武蔵) Musashi korveti, 1897)
Denizaltılar, kuşkusuz askeriyeye katıldıkları günden beri donanmalar için önemi tartışmasız olan araçlardır. Günden güne teknolojiyle sürekli değişip gelişmiş bu sualtı araçları günümüzde çok çeşitli yakıtlar kullanmaktadır. Türk Deniz Kuvvetlerinde 12’si de dizel-elektrik itkili denizaltı bulunuyor. Maaliyet ve kullanım açısından genel koşullarda en uygunu dizel-elektrik itki olsa da Kraliyet Donanması (UK) gibi donanmalarda nükleer itkili denizaltılar (11 adet) bulunuyor. Rusya’nın en büyük dizel-elektrikli denizaltılar olma özelliğini taşıyan Kilo sınıfı denizaltılarını da içeren 68 bileşenli bir denizaltı birliği bulunuyor.
(Rus Donanmasına ait Kilo sınıfı bir denizaltı)
Muhripler; denizcilik terminolojisinde bir filo, konvoy veya savaş grubundaki daha büyük gemilere eşlik etmeyi ve onları saldırganlara karşı savunmayı amaçlayan araçlardır. Hızlı, manevra kabiliyeti yüksek, uzun ömürlü bir savaş gemileridir. Türkiye Cumhuriyetine ait şuan için bir muhrip bulunmazken Japon Öz Savunma Kuvvetlerinde 26, İtalya’da 4 ve Çin Deniz Kuvvetlerinde 51 muhrip bulunmaktadır.
(Bir Visakhapatnam-sınıfı muhrip, Hindistan Deniz Kuvvetleri)
Kruvazör,büyük savaş gemileri sınıfıdır. Muhrip sınıfı gibi dışarıda destek ihtiyacı olan bir sınıfken modern zamanlarda kruvazörün eski işlevi ortadan kalkmış, yerini muhriplere terk etmiştir. Askeri işlev nedeniyle kruvazör adı en büyük gemiler için kullanılmaktadır. Türk Donanmasında diğer birçok donanmada olmadığı gibi bulunmazken Çin’in 2 ve Amerika’nın da 22 tane kruvazör bulunur.
(Type 055 muhrip, Çin Halk Kurtuluş Ordusu Donanması için inşa edilen bir gizli güdümlü füze muhrip sınıfıdır. ABD büyüklüğü ve silahllarıı nedeniyle kruvazör olarak tanımlamıştır.)
#3. bölümümüzün son kısmını bitirerek sizleri bir sonraki bölümüzde de bekleriz.#
KAYNAKÇA
Commentaires