C-130 Hercules, 1957 yılında Amerika semalarında pervanesini hizmet için döndürmeye başlayıp günümüzde hala askeri lojistik alanında yerini tutan bir havacılık tarihinin köşe taşlarından biri. C-130 Hercules öncesinde Amerikan Hava Kuvvetleri, C-119 Flying Boxcars, C-46 Commandos ve C-47 Skytrains gibi II. Dünya Savaşı nakliye platformlarını kullanıyordu.
RESİM#1: C-119
RESİM#2: C-47
RESİM#3: C-46 Commandos
Kore Savaşı (1950-1953) sırasında Amerika bu uçakların yetersiz olduğunu fark etti artık yeni görev tanımlarına ve esnek koşullara uygun bir uçak gerekiyordu. ABD Hava Kuvvetleri, 1951 yılında Boeing, Douglas, Fairchild, Lockheed, Martin, Chase Aircraft, North American, Northrop ve Airlifts firmalarına bir Genel Harekât İhtiyacı (GOR) bildirisi yayınlayarak yeni bir nakliye uçağı ihtiyacı olduğunu belirtti. Bu yeni uçak, 2000 km uçuş menzilinde 72 tam teçhizatlı asker veya 64 paraşütçüyü hedefe, her türlü hava şartı ve alçak-yüksek irtifa altında aceleyle oluşturulan/acemi pistlere inebilmeliydi.
Hatta bu uçak bu görev şartlarını tek motoru dursa dahi başarıyla gerçekleştirmeliydi. Üretici firmaların ABD Hava Kuvvetlerine sunduğu on farklı tasarımdan Lockheed firmasının Model 82 tasarımı kabul edildi ve 2 Temmuz 1951 tarihinde firma ile geliştirme sözleşmesi imzalandı. Askeriye tarafından yaratıcı bir tasarımın yüksek güç kaynağı olan turboprop motorlarla birleşmesi gelecek vaat eden bir ürün olarak kabul edildi ve hemen yüklü bir sipariş verildi. Gelen uçaklar 1956 Aralık’ından itibaren hızlı bir şekilde ABD TAC (Tactical Air Command, Taktik Hava Komutanlığı) emrine verildi.
RESİM#4: Teknik çizimler
ABD Hava Kuvvetleri, bu tarihte 219 adetlik ilk sipariş verdi. İlk seri üretim C-130A Hercules 7 Nisan 1955 tarihinde ilk uçuşunu gerçekleştirdi ve uçaklar Aralık 1956’dan itibaren ABD Hava Kuvvetleri Taktik Hava Komutanlığı envanterine girmeye başladı.
C130 Hercules, 3 temel mürettebat (2 pilot ve bir seyirci olmak üzere ana mürettebatken ek olarak makineli silahı kullanan ve yükleyen 2 personel daha mevcut olup uçağın farklı kullanımında bu sayı değişkenlik gösterebilir) tarafından yönetilen 35 bin kilo olan 30 metrelik bir uçaktır. 4 motoru bulunan uçak 540 km/s hızla görevini yerine getirebilmektedir. Uçak bu görevler için kimi zaman ek yakıt tanklarını kanatlarının altında taşıması gerekesimi duyabilir.
TÜRKİYE SEMALARI
Türkiye’nin Soğuk Savaş'ın etkisiyle 1952'de NATO’ya katılmasından sonra hızlı ve modern bir değişim yaşanmış, hava hareketliliği artmış, yeni platformlar hizmete girmeye başlamıştır. Değişime paralel olarak orta sınıf bir nakliye uçağı ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Buna ilaveten 1960’ların başında Kıbrıs’ta yaşanan olumsuz gelişmeler sonucu Kıbrıs'a ve gerektiğinde de Yunanistan’a bir harekât yapılması ihtimali belirmiştir.
Olası harekât planlarına göre böyle kapsamlı bir hava indirme için envanterdeki C-47 ve C-160 uçakları sayı ve nitelik olarak yetersiz kalmaktaydı. Bu ihtiyaçlara binaen 1963'te dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı İrfan Tansel’in direktifleri doğrultusunda nakliye ve paraşütçü kapasitesi yüksek modern bir uçak alımı gündeme gelmiş, Yarbay Abdurrahman Körezlioğlu’nun başkanlığında oluşturulan bir ekibin yaptığı değerlendirmeler sonucu C-130E Hercules’de karar kılınmış ve FMS (Yabancılara Askeri Satış) kapsamında 5 adet C-130E Hercules siparişi verilmiştir.
RESİM#5: Türk C130'ları
C-130E Hercules uçakları Kıbrıs Barış Harekatı’nda aktif olarak görev aldı. 20 Temmuz 1974 sabahı C-47 ve C-160 nakliye uçakları ile beraber Kayseri Erkilet Meydanından havalanan 6 adet C-130E, saat 05.45 civarında Kırnı bölgesine ilk paraşütçü birliği operasyon sahasına indirdi. Bu ilk indirmede bir C-130E hafif uçaksavar isabeti almış, fakat görevine devam etmiştir. Aynı gün saat 12.55’te 6 adet C-130E ikinci bir hava indirme harekâtı daha gerçekleştirdi, Bunu takiben hava kararmadan 3 adet C-130E avcı uçakların desteğinde üçüncü dalga hava indirmesini gerçekleştirdi.
Harekâtın ilk ve en kritik gününde C-130E uçakları 15 sortide yaklaşık 900 paraşütçüyü Kıbrıs’a indirerek büyük bir başarı gösterdi. Kıbrıs Barış Harekâtı boyunca C-130’lar toplam 2 bin 311 paraşütçü ve 1238 ton malzeme attı. Kıbrıs, tarihte başarısıyla hava indirme konusunda yer tuttuysa bunu sağlayanlardan biri C-130 Hercules’tür.
RESİM#6: Silahlı Kuvvetlerimiz bünyesinde görevli 222. Filo peçi
RESİM#7: Hava kuvvetlerimizde C-130 uçuşunda 4000 saati aşan pilotlar için tasarlanan peç
RESİM#8: C-130 için peç
Uçak Vietnam, Kıbrıs gibi savaşlar yanı sıra Entebbe Hava Alanı Krizi gibi olaylarda da boy göstererek çoğu görevin vazgeçilmezi olduğunu göstermiştir.
GENÇLİK PINARI
C130 zamanla silinmemiş gerçekleşen iyileştirme ve yenilemelerle yerini sımsıkı tutmaktadır. Bu modernizasyon en son olarak, C130J durumda olarak karşımıza çıkmaktadır. İlk uçuşunu 5 Nisan 1996’da yapan C-130 J’lerin hizmete girişi ise 1999 yılında oldu ve faal görevde olan en yeni C-130 modelidir. Eski C-130’lara kıyasla, J modeli daha hızlı ve daha yükseğe tırmanıyor, daha yüksek bir seyir hızında daha uçuyor ve daha kısa mesafeden iniyor ve iniyor. C-130J-30, gövdeye 15 fit ekleyerek yük bölmesinde kullanılabilir alanı artıran esnek bir versiyondur.
RESİM#9: C-130J kokpiti
BİZİM DEDELER
Savunma Sanayi İcra komitesinin 17 Şubat 2006 tarihinde aldığı kararla, Hava Kuvvetleri Komutanlığı envanterinde bulunan yedisi E ve altısı B modeli olmak üzere toplam 13 adet C-130 Hercules Nakliye uçağının aviyonik modernizasyonunu kapsayan Erciyes Projesi’nde Ana yüklenici olarak TUSAŞ Havacılık ve Uzay Sanayi (TAI) seçildi. Ocak 2012 tarihinde düzenlenen SSİK toplantısında Suudi Arabistan’dan ikinci el olarak tedarik edilen 6 C-130E uçağının da Erciyes programına dahil edilmesi kararı alındı. Savunma Sanayi Başkanlığı ile TUSAŞ arasında 2007 yılında imzalanan Erciyes C130 projesi kapsamında başlatılan çalışmalarda ilk prototip uçak 2014 yılında teslim edildi.
Proje kapsamında uçaklarda toplamda 23 sistem ve 117 bileşenin modernizasyon faaliyetleri yürütüldü. Sayısal kokpit tasarımına kavuşan C-130B/E Hercules uçakları bu çerçevede 4 adet Kayar Harita Kabiliyetli Renkli MFD’ler ve Link-16 MIDS Terminali, Gece Görüş Gözlüğü (GGG) uyumlu gösterge ve aydınlatma sistemi, Yer Görev Planlama Sistemi ile donatılmaktadır. Toplamda 19 uçağı kapsayan Erciyes C130 modernizasyon projesinde Aralık 2020 itibariyle 7 uçağın modernizasyonu tamamlandı. Proje kapsamında uçaklarda toplamda 23 sistem ve 117 bileşenin modernizasyon faaliyetleri yürütüldü.
Sayısal kokpit tasarımına kavuşan C-130B/E Hercules uçakları bu çerçevede 4 adet Kayar Harita Kabiliyetli Renkli MFD’ler ve Link-16 MIDS Terminali, Gece Görüş Gözlüğü [GGG] uyumlu gösterge ve aydınlatma sistemi, Yer Görev Planlama Sistemi ile donatılmaktadır. Erciyes C130 Uçaklarının merkezi kontrol bilgisayarını mühendisleri tarafından yeniden tasarlayan ve uçaklara montajını gerçekleştiren TUSAŞ, aynı zamanda uçakların GPS, gösterge, çarpışma önleyici sistem, hava radarı, gelişmiş askeri ve sivil seyrüsefer sistemleri, askeri görevler için gece çıplak gözle görünmeyen aydınlatma, ses kayıtlı kara kutu, haberleşme sistemleri, gelişmiş otomatik uçuş sistemleri (askeri ve sivil), askeri ağda operasyon yapabilme kabiliyeti, dijital kayan harita ve yer görev planlama sistemleri gibi kritik parçaların modernizasyonunu gerçekleştiriyor. Bu sayede C130 uçaklarının görev kabiliyetlerini de kolaylaştıran modernizasyon ile pilotun iş yükünün azalmasının yanında, kalkıştan inişe kadar otomatik rota takibi ile emniyetli uçuş sağlanıyor.
RESİM#10:Lockheed C-130 Hercules
1500’den fazla üretimi yapılan C-130 Hercules’lerin kuvvetlerdeki kullanım yelpazesi de oldukça geniş; silah platformu (gunship), hedef çekici, füze izleyici, uzay kapsülü kurtarma, haritacılık, arama ve kurtarma, STOL araştırma, meteoroloji, tanker uçak, saldırı nakliye ve kumanda/muhabere gibi kullanım alanları vardır. Buna ilaveten uzatılmış gövdeli sivil kargo tipi de vardır.
KAYNAKÇA
https://www.trthaber.com/haber/ozel-haber/hava-kuvvetleri-komutanliginin-emektari-c-130-hercules-449548.html
Comments