SUPERMARINE SPITFIRE

Supermarine Spitfire’ın teknik özellikleri ve uçak hakkında bilgiler

II.Dünya Savaşı’nın en ikonik ve estetik uçaklarından biri olan Supermarine Spitfire, ilk uçuşunu 1936’da yapmış İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri’nin ilk yekpare metal tasarımlı ve tek pilotlu avcı/önleme uçağıdır.Kraliyet Hava Kuvvetleri pilotlarının favorisi olan bu uçağa pilotlar “Uçan Balerin” lakabını takmışlardır.

Eliptik kanatları ile ünlü olan uçağın kanat açıklığı 11.2 metre olup uzunluğu 9.1 metredir. Havacılık tarihinin önemli motorlarından biri olan Rolls-Royce Merlin tarafından güç verilen Spitfire, saatte 600 km hıza çıkabilmekte ve 37,000 feete varan irtifalarda görev icra edebilmekteydi. Savaşın başından sonuna geliştirilen tek müttefik savaş uçağı olan Spitfire savaş sonuna kadar da oldukça değişmiş; Mk XII versiyonundan sonra Rolls-Royce üretimi Griffon motoru ile donatılmıştır. Savaşın sonundan 1947 yılına kadar sadece 80 adet üretilebilen Mk XXIV versiyonlarında ise Spitfire 39,000 feet irtifada görev yapabilen ve 730 km/s’e çıkabilen uçaklara dönüşmüştür.Tüm zamanların en çok üretilen İngiliz uçağı olan Spitfire 20,341 adet üretilmiş bir uçaktır.Uçak gemilerinden kalkıp görev yapabilmesi için özel bir modeli bulunan Spitfire’ın bu modeline ise “Seafire” denmektedir.Şu anda dünya üzerinde uçabilir vaziyette 52 adet Spitfire bulunmaktadır.

Uçağın asıl dizaynının tasarımcısı Reginald Joseph “RJ” Mitchell olsa da RJ Mitchell uçağın sadece prototipini görebilmiş ve kolon kanserinden ölmüştür.Uçağın savaş süresince geliştirilmesinden sorumlu isim ise Joe Smith’tir.

Savaş süresince İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri başta olmak üzere bağımsız olan devletlere ve Müttefiklere de hizmet veren Spitfirelar; 1938 yılında Türk Hava Kuvvetleri envanterine de girmiş, 1954 yılına kadar hava kuvvetlerimizin bel kemiğini oluşturmuşlardır.

Supermarine Spitfire’ların üstün mühendisliği

Spitfire’ın temel aldığı tasarım ilkeleri gelecekte karşısına çıkabilecek tüm uçaklardan hızlı olması ve daha keskin dönüşler yapabilmesi üzerinedir.Bu yetenekleri sağlayabilmesi adına mühendisler onu ikonik eliptik kanat tasarımı ve zamanının gelişmiş motorlarından olan Merlin motoru ile donatmış, havacılık alüminyumu alaşımları sayesinde de hafif ve çevik hale getirmiştir.

RJ Mitchell aslında deniz kalkışlı yarış uçakları üzerine uzmanlaşmış Supermarine’nin dizayn şefiydi.Ancak yarış için tasarladığı uçaklardan edindiği tecrübelerden biri de hem yarış uçakları hem de Spitfire gibi avcı/önleme uçaklarının kanat tasarımlarının bir çarpışmadan ya da bir yarıştan galip çıkmasını sağlayacak yegane faktörlerden biri olduğuydu. Baş tasarımcı RJ Mitchell’ın getirdiği ikonik eliptik kanat tasarımı uçağın üretim maliyetini ve süresini önemli oranda arttırmış olsa da oluşturacağı kaldırma kuvvetinin dağılımı ve kanatın ince tasarlanabilmesi sayesinde azalacak olan indüklenmiş sürüklenme kuvveti diğer olası kanat tasarımlarından üstün gelmesini sağlamıştır. Bunun yanında eliptik dizaynın seçilmesinin getirdiği avantajlardan biri de kanat içi hacminin artması ve bu sayede kanat içine iniş takımları ve kanat başına dörder adet olmak üzere 7.7 mm/.303 kalibre Browning makinalı tüfek veya kanat başına ikişer adet olmak üzere 20mm Hispano topunun yerleştirilebilmesi imkanıydı.Ayrıca bu kanat tasarımı sayesinde kanadın ana yapısal destek unsuru olan kanat direğini kısaltarak uçağın çevikliğine de önemli bir katkı sağlanmıştır.

Kanat direğinin pozisyonunun uçağın kanadının uzunluğunun dörtte birine yani aerodinamik merkeze denk getirilmesi uçağı daha stabil hale getirmiş, aksi durumda ortaya çıkabilecek titreşimleri dengelemek için gereksiz ağırlıklardan uçağı kurtararak uçağın çevikliğine yarar sağlamıştır.

Ancak bu komplike tasarım uçağın üretimini zorlaştırmıştır. Öyle ki işçilerin bir Spitfire kanadı üretmek için harcadığı süre, muadili ve rakibi BF-109’un kanadını üretmek için harcanan sürenin 3 katıydı.

Uçağın ağırlığını minimumda tutup itki/ağırlık oranını maksimize etmek için uçağın mümkün olan her yerinde kompozit alüminyum alaşımları kullanılmıştır. Hatta tasarımcılar daha da ileriye gidip Mk I’de kanatçık, dümen ve flapların yüzeyinde İrlanda keteni kullanarak ağırlık tasarrufu sağlamıştır. İtki/ağırlık oranının asıl parçası olan motor ise Spitfire’ı üstün kılan niceliklerin en önemlisidir.

Kullanılan Rolls-Royce üretimi Merlin V12 motoru sadece 27 litre hacme sahip olmasına rağmen Spitfireların en önemli kabiliyetlerinden biri olan oldukça hızlı şekilde irtifa kazanıp önleme yapma yeteneğini sağlamış, bu üstün yetenekleri ise Mk I’den Mk XII’ye kadar sürekli olarak geliştirilmiştir. Buna örnek olarak fabrikadan çıkan en son Merlin motorunun ilk çıkan motora göre %42 daha fazla güç üretmesi verilebilir. Ancak Merlin, yakıt verimliliği ve motor takati konusunda oldukça yetenekli bir motor olmasına karşın karbüratörünün negatif g manevralarında gerekli yakıt-hava oranını sağlayamaması sonucu motorun boğulmasından dolayı hatırı sayılır miktarda uçak kaybedilmesine sebep olmuştur. Uçağın bu ciddi kusurunu fark eden BF-109’ların kaçmak veya Spitfireların arkasına geçmek için negatif g manevraları yaptığını gören Supermarine ise Mk IX versiyonu ile beraber uçağı yeni bir karbüratör sistemi ve supercharger ile revize etmiştir.Mk XII versiyonunda ise Merlin’in sınırlarına ulaştığı farkedilmiş ve efsane Merlin motorları yerini Rolls-Royce Griffon motolarına bırakmıştır.

Spitfireların Kaderini Değiştirdiği Savaş:Britanya Muharebesi

Mihver kuvvetlerine karşı Avrupa, Akdeniz, Pasifik ve Güneydoğu Asya semalarında savaşan Spitfireların askeri havacılık tarihine adını altın harflerle yazdırmasına vesile olan savaş ise Britanya Muharebesi’dir. Britanya Muharebesi, savaş tarihinde sadece uçan unsurlarla yapılan ilk savaş olup İngiliz Supermarine Spitfireları ve Hawker Hurricaneleri; Alman FW-190, He-111 ve BF-109’larına karşı Britanya Adası’nı korumuşlardır. Savaş tarihine ilk kez radar kullanılan savaş olarak adını yazdıran Britanya Muharebesi’nde İngiltere, kendi topraklarıve İngiliz Kanalı (Manş Denizi) üzerinde savaşmış olmanın verdiği lojistik desteği sonuna kadar kullanmıştır. Aynı zamanda İngiltere yeni bir teknoloji olan radarların 4-5 km önceden tespit ettiği Alman uçakları için tam da bu amaçla tasarlanmış hızlı bir şekilde irtifa kazanıp önleme yapabilen Spitfireları etkili bir şekilde kullanmıştır. İngiltere, uçak bakımından sayıca az ve nitelikçe geride olmasına rağmen tam üstünlükle savaşı kazanmıştır.

Kraliyet Hava Kuvvetleri’nin savaştan önce gidilenfilo yapılanması ve Dowding Sistemi olarak bilinen; radarlar, devriye ve gözlem uçuşları ile istihbarat bilgilerinin çok hızlı ve efektif bir şekilde alınıp Bentley Priory Binası’ndaki havacı subayların bilgiyi işlediği hava savunma ağı sayesinde Hava Kuvvetleri’nin kısıtlı kaynakları oldukça verimli kullanılmış ve bu etmenler Britanya Muharebesi’nin kazanılmasında etkili olmuştur.

“İngilizlerin radar teknolojisini gizli tuttuğu dönemde uçaklarını bu kadar erken tespit etmesini anlamlandıramayan Almanları kandırmak adına pilotların yoğun şekilde havuç tükettiği bilgisi basına servis edilmiş ve bu kandırmaca günümüzde de var olan yanlış bir bilginin kaynağı olmuştur”

Almanların Britanya Muharebesi’nde Temmuz 1940’tan Ekim 1940’a kadar 4 ayda yaklaşık 1.900 uçak kaybetmesi Luftwaffe’nin operasyonel kabiliyetini ciddi anlamda kısıtlamıştır. Bu kayıplar Almanya’nın Fransa’nın işgalinden sonra İngiltere’yi işgal planını askıya almasına ve çıkarmaya hazırlanan kuvvetlerini doğuya kaydırıp Barbarossa Harekatı’nı başlatmasına sebep olmuştur.Bu bağlamda savaşın kaderini değiştirdiği de söylenebilir.

Kaynakça

https://www.rafmuseum.org.uk/research/collections/supermarine-spitfire-i/

https://www.stokemuseums.org.uk/pmag/the-science-behind-the-spitfire-part-1-wonderful-wings-strong/

https://www.stokemuseums.org.uk/pmag/the-science-behind-the-spitfire-part-2-marvelous-metal/

https://www.stokemuseums.org.uk/pmag/the-science-behind-the-spitfire-part-3-excellent-engines/

https://en.wikipedia.org/wiki/R._J._Mitchell

https://www.raf.mod.uk/aircraft/spitfire/

https://www.britannica.com/technology/Spitfire

https://www.youtube.com/watch?v=_m6SEKNgxno

https://www.youtube.com/watch?v=q6i5eMM11G4

https://www.britannica.com/event/Battle-of-Britain-European-history-1940

https://www.iwm.org.uk/history/8-things-you-need-to-know-about-the-battle-of-britain

https://flyingheritage.org/Explore/The-Collection/Britian/Supermarine-Spitfire-Mk-Vc.aspx

https://tr.wikipedia.org/wiki/Britanya_Muharebesi

Bungay 2000, p. 373.

Overy 2001, p. 113.

http://www.caret.cam.ac.uk/copyright/Page171.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Dowding_system

http://www.smithsonianmag.com/arts-culture/a-wwii-propaganda-campaign-popularized-the-myth-that-carrots-help-you-see-in-the-dark-28812484/